شکایت پیامبرآیه ۸۸ سوره زخرف، شکایت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را از ایمان نیاوردن مخاطبانش بیان می‌کند. ۱ - مراد از آیه ۸۸ سوره زخرفاین آیه بیانگر شکایت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) از ایمان نیاوردن مخاطبانش می‌باشد و با توجه به ارتباط آیه شریفه با آیات پیشین، ترجمه چند آیه قبل نیز بایسته است. ۲ - معانی آیات ۸۵ تا ۸۸ سوره زخرف«و تبارک الذی له ملک السماوات و الارض و ما بینهما و عنده علم الساعة و الیه ترجعون و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة الا من شهد بالحق و هم یعلمون و لئن سالتهم من خلقهم لیقولن الله فانی یؤفکون و قیله یا رب ان هؤلاء قوم لا یؤمنون». «پر برکت و پایدار است کسی که حکومت آسمان‌ها و زمین و آن‌چه در میان آن دو است، از آن اوست و آگاهی از قیام قیامت نزد اوست و به سوی او بازگردانده می‌شوید! و کسانی که (مشرکان آنان را) به جای او (به پرستش) می‌خوانند قادر بر شفاعت نیستند، مگر آن‌ها که شهادت به حق داده‌اند و به‌خوبی آگاه‌اند؛ و اگر از آن‌ها بپرسی چه کسی آنان را آفریده، قطعاً می‌گویند خدا، پس چه‌گونه از عبادت او منحرف می‌شوند؟! آن‌ها چه‌گونه از شکایت پیامبر که می‌گوید: «پروردگارا! این‌ها قومی هستند که ایمان نمی‌آورند» (غافل می‌شوند؟!)». ۳ - گونه‌های خواندن قیلِهاز لحاظ ادبیات عرب، کلمه «قیله» را در آیه شریفه «و قیله یا رب ان هؤلاء قوم لا یؤمنون»، می‌توان به سه صورت خواند: نصب، جر و رفع. ۳.۱ - اولعاصم و حمزه آن را به جر خوانده. ۳.۲ - دومسایر قاریان هفت‌گانه نصب آن را برگزیدند. ۳.۳ - سوماعرج، قتادة، ابن هرمز و مسلم بن جندب نیز رفع آن را ترجیح داده‌اند. ۴ - وجوه موارد فوقبرای هر قرائتی، وجهی نیز بیان شده است: ۴.۱ - وجه اولکسانی که به جر خواندند، آن را عطف به «الساعة» و به عنوان مضاف‌الیه برای «علم» گرفته‌اند؛ یعنی «عنده علم الساعة و علم قیله». ۴.۲ - وجه دومکسانی که به رفع خوانده‌اند، آن را عطف بر «علم» گرفته‌اند که مبتدای مؤخر است. ۴.۳ - وجه سومکسانی که به نصب خواندند در توجیه آن دیدگاه‌های گوناگونی را بیان کرده‌اند: ۴.۳.۱ - دیدگاه اولبرخی آن را «مفعول به» برای فعل مقدر «یعلم» گرفتند. ۴.۳.۲ - دیدگاه دومبرخی نیز آن را عطف بر عبارت «انا لا نسمع سرهم و نجواهم» در نظر گرفته‌اند که در چند آیه قبل از آن وجود داشته و نقش «مفعول به» برای فعل «یحسبون» در همان آیه را دارد. ۴.۳.۳ - دیدگاه سومو عده‌ای نیز آن را «مفعول مطلق» برای فعل محذوف «قال» گرفته‌اند. [۳]
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۶۴۹، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
۵ - مرجع ضمیر قیله«و الضمیر فی قیله یعود علی الرسول (علیه‌السلام)»؛ به هر حال و رد تمام شرایط، ضمیر موجود در «قیله» به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) برمی‌گردد. [۵]
صافی، محمود بن عبدالرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج۲۵، ص۱۱۶، دمشق، بیروت، دارالرشید، مؤسسة الایمان، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ق.
[۶]
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۶۵۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
۶ - پانویس۷ - منبعپایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قیله»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۲۰. |